Kinh Tư Lượng
Kinh này do ngài Mục Kiền Liên (Moggallàna) nói tại Vườn Nai (Lộc Uyển). Kinh thuộc loại vô vấn tự thuyết.
Đúng như tên của kinh (Tư Lượng), ngài Mục Kiền Liên dạy mỗi chúng ta phải tự tư lượng (suy xét) lấy bản thân của mình. Trong khi tư lượng, thấy như thế nào thì phải biết rõ, nhận rõ là như thế ấy. Không được né tránh, không được cố chấp, không được ù lì ngoan cố. Nếu tự mình tư lượng mà không thấy được, trong khi các bạn đồng tu thấy được chỉ bảo cho, không được chống trái, thù hận, mắng nhiếc..., mà cần phải phát tâm, tinh tiến tu tập để đi đến đoạn trừ những ác pháp do dục vọng gây nên.
Ngài Mục Kiền Liên dạy, giả sử có một vị Tỳ Kheo thưa rằng : mong chư tôn giả hãy huấn thị cho tôi, tôi rất ước mong được chư tôn giả giáo huấn. Nhưng nếu vị ấy là người mà trong đại chúng ai cũng biết có ác dục, bị ác dục chi phối; vị ấy hay tự khen mình chê người; vị ấy hay phẩn nộ, luôn bị phẩn nộ chi phối; vị ấy có tính hay uất hận; vị ấy ngoan cố,cố chấp v.v...khi vị ấy có lỗi bị khiển trách thường chống đối, chỉ trích, vấn nạn lại vị khiển trách. Vị ấy hay né tránh vấn đề, chạy theo nếp sống thế tục v.v..., thì trong đại chúng chắc sẽ không ai huấn thị hay chỉ giáo một điều gì. Ngược lại, Ngài nói tiếp, có vị không cần thưa thỉnh gì cả, nhưng trong đại chúng thấy rõ là không có những ác tánh như vừa kể, thì họ sẵn sàng giáo huấn, sách tấn, khuyên bảo.
Do vậy, Ngài kết luận, mỗi vị cần phải tư lượng lấy chính mình như sau : “Người này có acù dục, bị ác dục chi phối nên đại chúng không ưa. Nếu ta có ác dục, bị ác dục chi phối đại chúng cũng sẽ không ưa.” Sau khi tư lượng được như vậy rồi, vị ấy cần phải phát tâm “ta sẽ nhất định diệt trừ ác dục, không để ác dục chi phối. Ta sẽ học hạnh khiêm cung, không bao giờ tự tán, hủy tha (tự khen mình chê người). Ta nhất định không để cho phẩn nộ làm nhân làm duyên đưa đẩy ta đến con đường ác thú v.v...và phải luôn luôn tự nhìn lại với chính mình, như mình tự soi gương vậy. Nếu thấy bụi bặm dính nơi mặt biết đi rửa ngay, thì thấy ác dục trong tâm cũng phải diệt trừ ngay.”
Nếu vị nào ngày đêm chuyên tâm quán sát và thực hành như vậy, thì vị ấy sẽ sốntg an lạc và thăng tiến trên đường tu.
Toàn kinh ngài Mục Kiền Liên nhấn mạnh và lập đi lập lại nhiều lần đoạn văn trên. Điều này cho chúng ta thấy rằng sự tu tập không gì hơn là nhìn lại lấy chính mình (phản quan tự kỷ) trong từng tâm niệm để thấy và biết rõ từng hành vi một. Thiện thì phát triển, ác thì đoạn ngay trong giây phút ấy. Nếu đang đi mà ác dục vọng đến, thì đoạn trừ trong lúc đang đi. Ban ngày đến thì đoạn trừ trong ban ngày; ban đêm đến thì đoạn trừ tại ban đêm v.v...
Xin tham khảo :
* Việt tạng : Trung bộ kinh I, Kinh tư lượng, tr. 219
* Hán tạng : ĐCI, Tỳ Kheo thỉnh kinh, tr. 571/giữa
*Anh tạng: Middle length sayings I, Discourse on Measuring in Accordance with, tr. 124.
* Pàli tạng : Anumàna Sutta, kinh thứ 15
